Tôi khẳng định là không bao giờ có bản âm thanh "chuẩn" nghe tốt trên mọi dàn máy ở mọi nơi và cũng không bao giờ có dàn âm thanh nào chuẩn cả, kể cả các thiết bị được sử dụng để làm âm thanh. Bởi vì chuẩn âm thanh là ở tai người nghe.
Tôi chỉ làm âm thanh để nghe trên dàn máy hát tử tế với 2 loa tử tế và trong không gian nghe nhạc yên tỉnh mà thôi.
Làm âm thanh digital đơn giản và tiết kiệm hơn làm âm thanh analog tuy tính chất giống nhau: tạo ra âm thanh dễ chịu, trong sáng, rõ nét, đầy đặn và có không gian 3 chiều cho bản âm thanh.
Nhưng chính vì sự đơn giản và tiết kiệm này mà kỹ thuật âm thanh digital đã bị lạm dụng tồi tệ khiến âm nhạc ngày càng tàn tệ với vô số "rác âm thanh" hổn tạp, ồn nhòa, chát chúa trên audio CDs, video DVDs, trên các phương tiện truyền thông và tràn ngập ô nhiễm tai nghe trên internet từ sự ngu dốt về nhạc lý, sự nghèo nàn về kiến thức âm học và sự yếu kém trong việc vận hành kỹ thuật âm thanh digital.
1. Âm thanh digital không yêu cầu thiết bị chuyên nghiệp tinh xảo như âm thanh analog do không có tạp âm trong quá trình thu âm và cân chỉnh âm thanh. Sự tiết kiệm đầu tiên khi làm âm thanh digital là "chi phí trang thiết bị âm thanh": không cần phải sắm nhiều thiết bị âm thanh chuyên nghiệp đắt tiền vì chỉ cần có audio interface (nếu có thêm preamp và compressor thì tốt để tiết kiệm tài nguyên CPU khi thu âm). Với FX plugins, chỉ cần mua một bộ thôi thì muốn có bao nhiêu bộ thì sẽ có đủ mà không phải tốn thêm tiền như đối với FX cứng thời analog.
Tôi mở ngoặc ở đây để nhắc lại sự vô dụng của analog mixer (gọi chính xác là analog console) khi làm âm thanh digital. Tin tôi đi. Chính bàn mixer analog này là nguồn tạo tạp âm, nhiễu âm khi làm âm thanh digital vì dây nhợ kết nối và mạch điện trong bàn mixer. Tại sao không nối nguồn thu âm thẳng vào audio interface mà lại đi vòng: nối micro vào bàn mixer analog để rồi bàn mixer analog lại được nối vào audio interface? Thời analog thì khác vì bắt buộc phải có mixer/console để đưa các đường âm thanh vào đầu ghi âm băng từ.
2. Sự tiết kiệm tiếp theo là "chi phí phòng ốc": với âm thanh digital không cần phải thiết kế cách âm, tiêu âm dữ tợn cho phòng thu/phòng cân chỉnh âm thanh như thời âm thanh analog vì chu trình thu âm-cân chỉnh âm thanh-hoàn chỉnh âm thanh được khép kín trong máy vi tính và cặp loa kiểm âm cho nghe bản âm thanh cuối cùng trước đi đến tai công chúng.
Lý do như tôi vừa nói trên: làm âm thanh analog dễ sinh ra tạp âm cho nên những phòng ốc được dùng để "làm" âm thanh đều cần phải được thiết kế cho thật "sạch", hạn chế tối đa việc nhiễm tạp âm.
Với âm thanh digital, chỉ duy nhất phòng micro là nên (tôi nhấn mạnh NÊN chứ không là PHẢI) được tiêu âm. Tiêu âm một cách tương đối và phòng micro phải càng rộng càng tốt để âm thanh không bị "bó", bị "ngợp".
Còn phòng máy/phòng cân chỉnh âm thanh/phòng hoàn chỉnh âm thanh là 1 phòng duy nhất: phòng đặt máy vi tính + audio interface (preamp/compressor) + loa kiểm âm. Phòng này nên có cách âm để không làm phiền người ở bên ngoài cũng như không để âm thanh bên ngoài làm "rối" tai nghe trong phòng, có tiêu âm để hạn chế âm dội và âm vang trong phòng này.
Phòng máy này như một phòng nghe nhạc trong nhà của một người nghe bình thường - natural ambience. Lý do: nên biết là với âm thanh digital, toàn bộ qua trình cân chỉnh/hoàn chỉnh âm thanh được thực hiện kín không tạp âm/nhiễu âm TRONG MÁY VI TÍNH và âm thanh phát ra qua 2 loa kiểm âm là "âm thanh thành phẩm" cuối cùng, không phải qua nhiều thiết bị âm thanh như thời âm thanh analog mà cần phải được chăm chút hạn chế tạp âm.
Yêu cầu duy nhất bắt buộc phải có, dù là làm âm thanh analog hay âm thanh digital: tai nghe tinh tế và kiến thức vững và sâu về âm thanh và các thông số của FX cứng hoặc FX plugins.
Thế thì, khoe nhiều thiết bị âm thanh chuyên nghiệp đắt tiền, nhất là khoe bàn mixer/console analog to đùng với 32 channels (trong khi thường chỉ thu âm cùng lúc vài ba người) để làm gì? Khoe phòng ốc được thiết kế cách âm và tiêu âm tân kỳ nhằm mục đích gì?
Vì người bình thường và ngay cả những "chuyên viên âm thanh" tại các phòng thu âm chuyên nghiệp và kể cả các nhạc sĩ phối hòa âm trên máy vi tính cũng không biết nghe và không hiểu thế nào là âm thanh sạch và đúng đắn nên sự hào nhoáng trong thiết kế, phức tạp và đắt tiền của máy móc thiết bị âm thanh khiến họ đinh ninh là sẽ có được âm thanh tốt và đó cũng là cách mà họ chứng tỏ sự "chuyên nghiệp". Sự chuyên nghiệp thường được đại đa số người làm âm thanh và nghe nhạc đánh giá căn cứ trên số lượng trang thiết bị âm thanh chuyên nghiệp.
Như tôi đã nói: sự chuyên nghiệp trong âm thanh là ở TAI NGHE và năng lực chuyên môn về âm thanh digital của người vận hành, thu âm, cân chỉnh và hoàn chỉnh âm thanh chứ không phải ở số lượng trang thiết bị và phòng ốc.
Tin tôi tiếp nữa đi: khi hiểu và nghe được âm thanh trong sáng và có không gian 3 chiều thì các bạn mới ngộ ra những điều tôi nói trên còn không thì các bạn mãi luôn tin rằng thiết bị chuyên nghiệp đắt tiền và âm lượng to sẽ cho ra âm thanh tốt.
Tôi chỉ làm âm thanh để nghe trên dàn máy hát tử tế với 2 loa tử tế và trong không gian nghe nhạc yên tỉnh mà thôi.
==============
Làm âm thanh digital đơn giản và tiết kiệm hơn làm âm thanh analog tuy tính chất giống nhau: tạo ra âm thanh dễ chịu, trong sáng, rõ nét, đầy đặn và có không gian 3 chiều cho bản âm thanh.
Nhưng chính vì sự đơn giản và tiết kiệm này mà kỹ thuật âm thanh digital đã bị lạm dụng tồi tệ khiến âm nhạc ngày càng tàn tệ với vô số "rác âm thanh" hổn tạp, ồn nhòa, chát chúa trên audio CDs, video DVDs, trên các phương tiện truyền thông và tràn ngập ô nhiễm tai nghe trên internet từ sự ngu dốt về nhạc lý, sự nghèo nàn về kiến thức âm học và sự yếu kém trong việc vận hành kỹ thuật âm thanh digital.
1. Âm thanh digital không yêu cầu thiết bị chuyên nghiệp tinh xảo như âm thanh analog do không có tạp âm trong quá trình thu âm và cân chỉnh âm thanh. Sự tiết kiệm đầu tiên khi làm âm thanh digital là "chi phí trang thiết bị âm thanh": không cần phải sắm nhiều thiết bị âm thanh chuyên nghiệp đắt tiền vì chỉ cần có audio interface (nếu có thêm preamp và compressor thì tốt để tiết kiệm tài nguyên CPU khi thu âm). Với FX plugins, chỉ cần mua một bộ thôi thì muốn có bao nhiêu bộ thì sẽ có đủ mà không phải tốn thêm tiền như đối với FX cứng thời analog.
Tôi mở ngoặc ở đây để nhắc lại sự vô dụng của analog mixer (gọi chính xác là analog console) khi làm âm thanh digital. Tin tôi đi. Chính bàn mixer analog này là nguồn tạo tạp âm, nhiễu âm khi làm âm thanh digital vì dây nhợ kết nối và mạch điện trong bàn mixer. Tại sao không nối nguồn thu âm thẳng vào audio interface mà lại đi vòng: nối micro vào bàn mixer analog để rồi bàn mixer analog lại được nối vào audio interface? Thời analog thì khác vì bắt buộc phải có mixer/console để đưa các đường âm thanh vào đầu ghi âm băng từ.
2. Sự tiết kiệm tiếp theo là "chi phí phòng ốc": với âm thanh digital không cần phải thiết kế cách âm, tiêu âm dữ tợn cho phòng thu/phòng cân chỉnh âm thanh như thời âm thanh analog vì chu trình thu âm-cân chỉnh âm thanh-hoàn chỉnh âm thanh được khép kín trong máy vi tính và cặp loa kiểm âm cho nghe bản âm thanh cuối cùng trước đi đến tai công chúng.
Lý do như tôi vừa nói trên: làm âm thanh analog dễ sinh ra tạp âm cho nên những phòng ốc được dùng để "làm" âm thanh đều cần phải được thiết kế cho thật "sạch", hạn chế tối đa việc nhiễm tạp âm.
Với âm thanh digital, chỉ duy nhất phòng micro là nên (tôi nhấn mạnh NÊN chứ không là PHẢI) được tiêu âm. Tiêu âm một cách tương đối và phòng micro phải càng rộng càng tốt để âm thanh không bị "bó", bị "ngợp".
Còn phòng máy/phòng cân chỉnh âm thanh/phòng hoàn chỉnh âm thanh là 1 phòng duy nhất: phòng đặt máy vi tính + audio interface (preamp/compressor) + loa kiểm âm. Phòng này nên có cách âm để không làm phiền người ở bên ngoài cũng như không để âm thanh bên ngoài làm "rối" tai nghe trong phòng, có tiêu âm để hạn chế âm dội và âm vang trong phòng này.
Phòng máy này như một phòng nghe nhạc trong nhà của một người nghe bình thường - natural ambience. Lý do: nên biết là với âm thanh digital, toàn bộ qua trình cân chỉnh/hoàn chỉnh âm thanh được thực hiện kín không tạp âm/nhiễu âm TRONG MÁY VI TÍNH và âm thanh phát ra qua 2 loa kiểm âm là "âm thanh thành phẩm" cuối cùng, không phải qua nhiều thiết bị âm thanh như thời âm thanh analog mà cần phải được chăm chút hạn chế tạp âm.
Yêu cầu duy nhất bắt buộc phải có, dù là làm âm thanh analog hay âm thanh digital: tai nghe tinh tế và kiến thức vững và sâu về âm thanh và các thông số của FX cứng hoặc FX plugins.
Thế thì, khoe nhiều thiết bị âm thanh chuyên nghiệp đắt tiền, nhất là khoe bàn mixer/console analog to đùng với 32 channels (trong khi thường chỉ thu âm cùng lúc vài ba người) để làm gì? Khoe phòng ốc được thiết kế cách âm và tiêu âm tân kỳ nhằm mục đích gì?
Vì người bình thường và ngay cả những "chuyên viên âm thanh" tại các phòng thu âm chuyên nghiệp và kể cả các nhạc sĩ phối hòa âm trên máy vi tính cũng không biết nghe và không hiểu thế nào là âm thanh sạch và đúng đắn nên sự hào nhoáng trong thiết kế, phức tạp và đắt tiền của máy móc thiết bị âm thanh khiến họ đinh ninh là sẽ có được âm thanh tốt và đó cũng là cách mà họ chứng tỏ sự "chuyên nghiệp". Sự chuyên nghiệp thường được đại đa số người làm âm thanh và nghe nhạc đánh giá căn cứ trên số lượng trang thiết bị âm thanh chuyên nghiệp.
Như tôi đã nói: sự chuyên nghiệp trong âm thanh là ở TAI NGHE và năng lực chuyên môn về âm thanh digital của người vận hành, thu âm, cân chỉnh và hoàn chỉnh âm thanh chứ không phải ở số lượng trang thiết bị và phòng ốc.
Tin tôi tiếp nữa đi: khi hiểu và nghe được âm thanh trong sáng và có không gian 3 chiều thì các bạn mới ngộ ra những điều tôi nói trên còn không thì các bạn mãi luôn tin rằng thiết bị chuyên nghiệp đắt tiền và âm lượng to sẽ cho ra âm thanh tốt.
Sửa lần cuối: